GGD-directeur Sjaak de Gouw over coronastrijd: ‘Mijn persoonlijke genoegen is genoegen van samenleving’
KAAG EN BRAASSEM - 'Waar ik het meest naar uitkijk?', zegt Sjaak de Gouw vragend. 'Als de vaccinatie loopt en de sfeer omslaat. Dat er weer een zonnetje op de wangen komt. Daar kijk ik het meest naar uit.' De directeur van GGD Hollands Midden, die landelijk portefeuillehouder Infectieziektebestrijding is, is sinds de uitbraak van de coronapandemie dag en nacht in touw om het coronavirus te bestrijden. 'Mijn persoonlijke genoegen is het genoegen van de samenleving.'
De Gouw is afgelopen zaterdag te gast bij Studio Alphen, de lokale publieke omroep van Alphen aan den Rijn. Het gezicht van de gezondheidsdienst verschijnt al maanden vrijwel dagelijks op televisie of bij andere landelijke media.
Deze maand wordt begonnen met het vaccineren. Toch zal het tot in de zomer duren voordat het grootste deel van de maatregelen kan worden losgelaten. Eerst moeten voldoende mensen zijn ingeënt en moet het vaccin aanslaan. 'Maar als we straks weer een en ander mogen, het perspectief er is, de vrolijke lente komt en mensen zien dat de plannen goed zijn; dan geeft dat mij de meeste voldoening.' Dat het sentiment in Nederland omslaat, daar voelt De Gouw zich verantwoordelijk voor.
Voorrang ziekenhuispersoneel
Als De Gouw net na het middaguur op de radio bij Studio Alphen vooruitkijkt naar het corona- en vaccinatiejaar, is kort daarvoor duidelijk geworden dat coronaminister Hugo de Jonge overstag is gegaan en ziekenhuispersoneel als allereerste laat vaccineren. 'Als je kijkt naar de druk op de intensive cares en de ziekenhuizen, is het logisch. Ook daar liggen kwetsbare mensen. Het is een verdedigbare stap', vindt De Gouw.
'De ziekenhuizen zijn zelf in staat om te vaccineren. Dus het heeft geen gevolgen voor onze eigen voorbereiding', stelt de gezondheidsdienstdirecteur. Inmiddels is ook bekend dat huisartsen met voorrang, en zonder hulp van de GGD, ingeënt worden. 'Wij gaan deze maand beginnen met het vaccineren van het zorgpersoneel, daarna met de ouderen.'
Ouderen en gehandicapten
Zo'n 500.000 vaccins heeft Nederland op dit moment in zijn bezit. Wekelijks komen er 160.000 tot 200.000 bij. De Gouw verwacht dat in januari en februari drie andere vaccins goedgekeurd gaan worden, waardoor dat wekelijkse aantal alleen maar zal toenemen.
'Het Moderna-vaccin verwachten wij binnenkort. Dat hoeft niet heel erg koud bewaard te worden. Dat kan gegeven worden aan bewoners van verpleeghuizen en gehandicapteninstellingen.' Hoe anders is dat bij het Pfizer-vaccin, dat bij min 70 graden bewaard moet worden.
Omdat daar speciale vriezers voor nodig zijn, is vooralsnog één vaccinatielocatie aangewezen in de regio Hollands Midden: het evenementencentrum van het Holiday Inn-hotel in Leiden. 'Per dag zijn 560 vaccins beschikbaar in onze regio. Alle zorgmedewerkers krijgen maandag brief van hun werkgever. Daar staat telefoonnummer op om een afspraak te maken.'
Twijfelen over vaccineren
Een aanzienlijk deel van de Nederlandse bevolking twijfelt nog of zij zich laat inenten. Dat geldt ook voor zorgmedewerkers. Meerdere verpleegkundigen spreken openlijk hun twijfel uit, met name vanwege een gebrek aan informatie over de inhoud van het vaccin.
'Er is nu een lijst beschikbaar met alle stoffen die erin zitten. Alle ingrediënten zijn bekend, goedgekeurd en van bekend dat ze geen bijwerkingen hebben', verklaart De Gouw. 'Ik heb zelf absoluut geen twijfel. De tests die zijn gedaan, zijn precies hetzelfde als bij andere vaccins. Maar dan sneller en gelijktijdig naast elkaar.'
Mag je zelf kiezen tussen vaccins?
Of je als individu, als straks verschillende coronavaccins beschikbaar zijn voor Nederlanders, zelf mag kiezen wel vaccin je inneemt? 'Het zou in principe kunnen. Maar op die manier is daar nog niet over nagedacht door het kabinet', antwoordt De Gouw.
'Een aantal vaccins werkt beter bij mensen die ouder zijn dan 60, anderen beter bij mensen van onder de 60 jaar. Het is ook nog niet bekend welke vaccins worden goedgekeurd voor kinderen en voor zwangeren. Iedere keer als er een vaccin komt, geeft de gezondheidsraad advies voor wie dat het best beschikbaar is.'
Als je nu 'nee' zegt, kun je je dan later dit jaar alsnog laten vaccineren?
'Dat kan', zegt De Gouw. 'Er komen 58 miljoen vaccins naar Nederland. We hebben er maximaal 34 miljoen nodig. Voor de zekerheid is er meer ingekocht. Dus er zijn altijd vaccins beschikbaar, totdat we besluiten om door te leveren naar andere landen.' Voordat die situatie zich voordoet, zijn we volgens de GGD-directeur al in september of oktober beland.
Het is nog niet bekend of het een jaarlijks terugkerende prik wordt, zoals bij de griepprik het geval is. 'Als het virus niet al te veel muteert en goede immuniteit wordt opgebouwd, hoef je niet ieder jaar gevaccineerd te worden. Maar dat kunnen we op dit moment nog niet zeggen.'
'Gehoopt op sterkere daling'
Ondanks dat de laatste paar dagen het aantal coronabesmettingen terugloopt, heeft de lockdown nog niet het effect waar vooraf op werd gehoopt. De - in eerste instantie - gewenste grens van 3500 besmettingen per dag en 10 dagelijkse intensive care-opnames om te versoepelen, bijvoorbeeld door horeca gedeeltelijk te heropenen, is nog ver weg.
'Ik had op een sterkere daling gehoopt', bekent De Gouw. 'We weten het effect van de feestdagen nog niet en weten nog niet hoe testbereidheid is geweest tijdens kerst en oud & nieuw. Als de daling doorzet is dat positief, maar het is heel erg afwachten. In loop van komende week wordt meer duidelijk. Ons aan de huidige maatregelen blijven houden, is heel erg belangrijk.'
Welk perspectief kunt u ons bieden?
'Als we in het eerste halfjaar van 2021 in staat zijn om alle kwetsbaren en zorgmedewerkers te vaccineren, kun je een aantal regels versoepelen. We moeten eerst weten hoe goed het vaccin werkt. Dat moeten de komende maanden uitwijzen', reageert De Gouw. 'Er komt steeds meer licht, maar niet op al te korte termijn. Het vaccineren gaat zeker tot in juni en juli duren.'
Bijgeslapen met kerst
Ondanks de drukke periode, is ook in huize De Gouw kerst gevierd. 'Ik heb het heel rustig aan gedaan tijdens de feestdagen, ondanks de nodige vergaderingen. Een beetje uitrusten en bijslapen', blikt het boegbeeld terug.
En dat is nodig geweest ook. 'In het begin was het heel hectisch. Er werkten drie mensen op het landelijke GGD-bureau. Toen moest ik veel zelf doen. Nu werken daar meer dan 300 mensen. Ik kan daardoor een stapje terugdoen en mij bezighouden met vaccinatie en militaire bijstand.'
'Terugkijken?', besluit De Gouw: 'Dat doe ik rond de zomer. Dan hoop ik ook een keertje met vakantie te kunnen.'
